Maatschappelijk verantwoord ondernemen; waar liggen de grenzen?

Maatschappelijk verantwoord ondernemen, kortweg MVO, breekt door in Nederland. Het betekent dat je als ondernemer streeft naar zowel winst als naar positieve effecten voor het milieu en de mensen binnen en buiten de onderneming. MVO wordt vaak gedefinieerd met de triple-p benadering: People, Planet en Profit. Vooral de laatste P is een lastige. Waar liggen precies de grenzen? Hoeveel Profit gaat er bijvoorbeeld ten koste van Planet?

Als management trainee bij een grote vastgoedontwikkelaar word ik dagelijks geconfronteerd met steeds strengere eisen op het gebied van duurzaamheid en energiezuinigheid voor nieuwbouw. Dit is natuurlijk een goede zaak. Echter hebben deze strenge eisen naar mijn mening niet per definitie een goede uitwerking op de woningmarkt. Zo zal de EPC, energie prestatie coëfficiënt, vanaf 2011 verder worden aangescherpt. De EPC is de meetlat voor energiezuinigheid van nieuwbouw. De norm gaat van 0,8 naar 0,6. Dit is natuurlijk geweldig nieuws voor het milieu en ook voor de kopers van nieuwbouw. De woningen zullen tenslotte veel minder energie verbruiken en dus goedkoper zijn in de maandlasten. Toch?...

Door de aanscherping van de EPC-norm zal er een beroep gedaan moeten worden op relatief nieuwe systemen en installaties met een sterk gereduceerde CO2-uitstoot en een aanzienlijk lager energieverbruik. Echter zijn deze installaties niet gratis. U kunt zich voorstellen dat de stichtingskosten van nieuwbouw door het toepassen van duurzame installaties en maatregelen aanzienlijk zullen stijgen. De gemiddelde twee-onder-één-kapwoning zal zomaar maar €5.000 tot €10.000 duurder kunnen worden. Natuurlijk; op termijn zal de koper zijn investering terugverdienen, maar de vraag is of de consument op dit moment bereid is om meer te betalen voor een energiezuinige woning. Ik betwijfel het. De terugverdientijden zijn nog erg lang. Sterker nog; kan de consument straks überhaupt nog wel een nieuwbouwwoning betalen? Starters hebben nu al problemen om een nieuwbouwwoning te kunnen financieren. Straks kan een starter zich alleen nog een bestaande woning veroorloven. Banken zijn strenger en voorzichtiger geworden. Als nieuwbouw ook nog eens duurder wordt...

Recent wees een collega mij op een artikel van een boze wethouder. Hij was laaiend omdat projectontwikkelaars weigeren een zogenaamde warmte/koude-opslaginstallatie toe te passen, terwijl dit 'slechts' €3.500,- per woning extra kost. De wethouder vergeet echter dat de woningen door onder andere btw, toeslagen en rente ca. €5.000 duurder worden voor de consument. De concurrentiepositie van het plan wordt hierdoor ernstig aangetast. Ervaring leert ons dat op dit moment slechts een kleine doelgroep extra wil betalen voor een duurzame woning. In het huidige economische klimaat wil de consument het onderste uit de kan. Een woning die €5.000 duurder is dan die van de concurrent, wordt niet verkocht; Maatschappelijk verantwoord ondernemen blijft ondernemen. waar ligt de grens?

De aangescherpe EPC-eis maakt nieuwbouw duurder. Er wordt hard gewerkt aan producten en financieringsconstructies om energiezuinige nieuwbouw toch betaalbaar te houden. Ik vraag me af waarom de nadruk in de wetgeving met betrekking tot duurzaamheid zo sterk op de energiepresatie van individuele nieuwbouwwoningen ligt? Wordt het bijvoorbeeld niet eens tijd dat de nadruk wordt verschoven naar het produceren van duurzame energie op wijkniveau, in plaats van het verbeteren van individuele woningen? Daar valt nog veel winst te behalen. En wat te denken van meer flexibele bouwmethoden, waardoor gebouwen na het verliezen van hun gebruiksfunctie gemakkelijk aangepast kunnen worden aan nieuwe gebruiksfuncties. Dat is toch ook duurzaamheid? Wordt het trouwens niet eens tijd om serieus naar de duurzaamheid van bestaande woningen te kijken? Als het energieverbruik in Nederland echt omlaag moet, valt hier een enorme slag te slaan. Ik heb het niet over energielabels, maar over structurele oplossingen en maatregelen waardoor bestaande woningen echt minder energie verbruiken. Volgens mij wegen de kosten hier nog niet op tegen concrete baten.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen: een balans tussen people, planet en ook profit. Op de webiste van MVO Nederland is te lezen: “MVO lijkt in eerste instantie de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven. Toch speelt ook de overheid een belangrijke rol. De overheid stelt kaders en stimuleert ontwikkelingen en investeringen die bijdragen aan duurzaamheid, participatie en sociale samenhang. MVO Nederland verwacht een consistent beleid van de overheid. Zodat bedrijven niet voor onverwachte verrassingen komen te staan”.

Ik geloof dat hier nog wat werk aan de winkel is...

Bram Boterman